Marjet Rutten over vernieuwing in de bouw

“Laat ik beginnen met het volgende”, zegt Rutten. “Niets van wat er in de komende jaren op de sector afkomt is een bedreiging. Want er is zo verschrikkelijk veel werk te doen dat ik me de komende tien jaar geen zorgen zou maken. Er zijn alleen maar kansen.” Dit betekent overigens niet dat bedrijven alleen maar achterover hoeven te leunen. Want door goed in te spelen op trends en ontwikkelingen kan flink meer omzet en winst behaald worden en kunnen mooiere projecten gerealiseerd worden, stelt Rutten. Ze signaleert drie belangrijke ontwikkelingen waar de afbouw in de komende periode mee te maken krijgt: industrialisatie, verduurzaming en digitalisering. “Neem verduurzaming. Grofweg zijn er drie mogelijkheden om je gevel te verduurzamen: buitenmuurisolatie, binnenmuurisolatie en spouwmuurisolatie. De laatste is voor afbouwbedrijven minder interessant en voor buitenmuurisolatie verwacht ik vooral industriële oplossingen. Maar voor binnenmuurisolatie zijn steeds meer mogelijkheden. Dat gaat bijvoorbeeld om de dikte. Hoe dun kan jouw bedrijf die isolatie maken? Of welke installaties kun je in de wanden verwerken? Infrarood verwarmingselementen bijvoorbeeld. Voor afbouwbedrijven liggen daar mijns inziens grote kansen.” 

Conceptontwikkeling

Hoewel veel afbouwbedrijven industrialisatie en prefab als bedreiging zien, is Rutten minder pessimistisch. “Afbouwers kunnen volgens mij veel meer aan conceptontwikkeling doen. En wat je steeds meer ziet zijn vaste ketens van bedrijven die samen heel goed ergens over nadenken. Op die manier kun je kiezen voor een bepaalde aanpak die voor bepaalde typen gebouwen zinvol is. Dan ben je ook in staat om veel eerder in het proces een richtprijs te geven. Dan hoef je pas een offerte te maken en een opname te doen als je de opdracht al zo goed als binnen hebt. Dat brengt efficiency binnen je organisatie.” En Rutten denkt dat afbouwbedrijven steeds vaker rechtstreeks voor fabrikanten gaan werken. “Contracten worden steeds ingewikkelder, denk bijvoorbeeld aan prestatiegaranties. Fabrikanten krijgen daar een steeds belangrijkere rol in. De hoofdaannemer wordt eigenlijk opzij geschoven omdat er een compleet concept wordt uitgerold. Afbouwbedrijven kunnen dan een stapje opschuiven in het proces. Dat dit door veel bedrijven als bedreiging wordt gezien is toch wel een ‘cultuur dingetje’. Want ja, het klopt dat afbouwbedrijven dan alleen nog maar betaald worden voor hun uren en niet meer voor het materiaal. Maar je hoeft er niet aan mee te doen, want de totale bouwopgave is groot genoeg. Pas je echter je verdienmodel aan en richt je je organisatie anders in waardoor je heel efficiënt kunt werken, denk ik dat je in opdrachten van fabrikanten meer winst draait dan dat je nu doet. Je hoeft dan in feite niets anders meer te doen dan waar je heel goed in bent.” Bedrijven moeten volgens Rutten veel beter nadenken over de meerwaarde die ze kunnen leveren. “En ik denk niet dat ieder afbouwbedrijf altijd het beste integrale advies kan geven, of het beste is in marketing. Als een ander dat beter kan dan jij kun je dat ook beter aan een ander overlaten. Doe datgene waar jij de allermeeste meerwaarde biedt.” 

Digitalisering dan. Hoe denkt Rutten dat afbouwbedrijven daar hun voordeel mee kunnen doen? 

“Nou, neem opnames bijvoorbeeld. Die kosten veel tijd en geld zonder dat je weet of je de opdracht wel krijgt. Terwijl er steeds meer digitaal kan. Met BIM-modellen van de eigenaar van het pand bijvoorbeeld, maar zelfs in de particuliere markt is er al veel mogelijk. Neem de nieuwste generatie smartphones: die hebben standaard een LIDAR-camera. Daarmee kan een klant zijn eigen opnames doen. En als die vervolgens een scherpere prijs krijgt voor een werk, omdat jij efficienter bent dan je concurrent, dan zal hij eerder voor jou kiezen.” 

En circulair bouwen? Dat is toch ook een ontwikkeling die niet meer te stuiten is?   

Rutten: “Dat valt voor mij eigenlijk onder verduurzaming, maar je hebt gelijk. Circulariteit wordt op termijn een eis die opdrachtgevers en overheid aan bouwprojecten gaan stellen. Het staat immers in alle klimaatakkoorden, waar ook Nederland zich aan heeft gecommitteerd. In 2030 mogen we nog maar de helft van de grondstoffen gebruiken die we nu gebruiken. Dus het wordt straks verplicht om een materiaalanalyse te maken van alles wat je gebruikt. En dat hoef je echt niet als individuele afbouwer zelf uit te zoeken. Daar zijn databases voor. En daar ligt ook een belangrijke rol voor brancheorganisaties als NOA. Die moet zorgen dat er betrouwbare informatie beschikbaar komt. Toch kun je jezelf daar nu al wel mee onderscheiden in de markt. Bijvoorbeeld door circulaire producten mee te ontwikkelen. Circulair bouwen kan namelijk al makkelijk. Zo moeilijk is het helemaal niet. En de grotere fabrikanten zijn er ook allemaal al mee bezig.”

Rutten denkt dat de door haar geschetste ontwikkelingen voor sommige bouwpartijen lastig zullen worden, maar niet perse voor de afbouw. “Zeker voor de middelgrote bouwbedrijven die zich niet puur op de uitvoering gaan richten, kan het moeilijk worden. Maar afbouwbedrijven zijn al behoorlijk gespecialiseerd. En dat is een voordeel. Maar je moet wel goed nadenken over welke waarde je levert: kun je sneller, beter of goedkoper werken dan een ander? Of duurzamer? En is je organisatie daar maximaal op ingericht? Wees super kritisch naar jezelf en specialiseer. En wat ik blijf benadrukken: de markt is op dit moment zo groot dat ik niet begrijp waarom sommige bedrijven zo bang zijn voor innovaties. We zitten niet in een sector waar je over een paar jaar overbodig bent door nieuwe technologie. Er is nog heel lang heel veel behoefte aan goede vakmensen.”