De resultaten van het praktijkonderzoek door TNO

NOA, Knauf en TNO organiseerden gezamenlijk een persbijeenkomst, om geïnteresseerde journalisten én de teststukadoors allemaal de resultaten van het onderzoek te presenteren. Na eerdere observaties en een gecontroleerd experiment gaven Knauf en NOA (namens cao-partijen Afbouw) gezamenlijk opdracht aan TNO om een langdurig praktijkonderzoek uit te voeren. Want uit een ‘laboratium situatie’ was dus al wel gebleken dat het gebruik van een exoskelet daadwerkelijk spierverlichting biedt, maar als niemand tijdens de dagelijkse werkzaamheden een exoskelet wil dragen, dan heb je er niks aan.

Prettig werken

“Onze mensen zijn ons grootste kapitaal”, opende NOA-voorzitter John Kerstens de bijeenkomst. “Daar willen en móeten we goed voor zorgen. NOA staat er samen met de vakbonden voor dat de afbouwsector een moderne en innovatieve bedrijfstak is, waarin het prettig is om te werken. We participeerden daarom in dit onderzoek, want we wilden graag weten hoe vakmensen in de dagelijkse praktijk nieuwe hulpmiddelen gebruiken, beoordelen én omarmen als het nut ervan zelf kan worden ondervonden.”

Aantrekkelijk vak

Rob van Groningen, directeur van Knauf, gaf aan dat ze al jarenlang bezig zijn om het werk voor de stukadoor zo licht mogelijk te maken: “Makkelijk verwerkbare producten, goede machinetechniek en nu ook het exoskelet. Het is super belangrijk om het vak aantrekkelijk te maken voor jongeren. Dat is een gezamenlijk belang van de hele sector. Knauf neemt graag die verantwoordelijkheid om daar waar mogelijk te kijken hoe er voor vakmensen in de afbouw een ideale werkomgeving kan worden gecreëerd.”

Ergonomisch

“Voor stukadoors zijn er niet heel veel mogelijkheden om het werk ergonomischer te maken”, stelde onderzoeksleider Michiel de Looze van TNO. “Op kantoor kun je medewerkers een ergonomisch bureau geven, maar een plafond dat gestukadoord moet worden, blijft zitten waar het zit; boven je hoofd. Niet zo gek dat uit Volandis cijfers blijkt dat nek-, arm- en schouderklachten bij stukadoors regelmatig voorkomen. TNO deed eerder al onderzoek naar ondersteuning die het werk boven het hoofd lichter kan maken en was verheugd met het onderzoek om in opdracht van Knauf en NOA ook echt in de praktijk te kijken hoe het werkt.”

Praktijkonderzoek

In totaal kregen 39 stukadoors een exoskelet aangemeten om 6 weken lang bij het dagelijkse werk te gebruiken. Daarvoor waren ze al een week gevolgd om te meten hoe er zonder het exoskelet werd gewerkt. Dagelijks vulden de teststukadoors einde werkdag een formulier in op hun mobieltje en een keer per week een uitgebreid formulier. Ook waren er tussentijds en na afloop telefonische interviews. “De stukadoors, die aan dit onderzoek mee deden, waren heel enthousiast en toegewijd”, meldde De Looze. “Heel trouw werden alle vragen beantwoord, dat maken we weleens anders mee.”

Exoskelet werkt probleemloos

Aijse de Vries, die namens TNO belast was met de daadwerkelijke uitvoering en monitoring van het onderzoek, gaf aan dat er vooraf best spanning was of het exoskelet met dagelijks gebruik in een stoffige omgeving geen mankementen zou gaan vertonen. “Dat bleek niet het geval, want op een paar kleine opstartprobleempjes na, zijn de exoskeletten continu probleemloos gebruikt.” Met het juiste onderhoud - net als gereedschap einde werkdag met een beetje water het exoskelet even reinigen - wordt er nu vanuit gegaan dat het exoskelet zo’n 5 jaar mee moet kunnen gaan. 

Positieve resultaten

“Eindconclusie is dat het exoskelet meer voordelen heeft dan nadelen”, vertelde Aijse de Vries. “In kleine ruimtes belemmert het skelet in de bewegingsvrijheid, dus tijdens het stukadoren van een toilet of onder de trap deden de teststukadoors het exoskelet liever af. Voor plafondwerk vinden ze het exoskelet ideaal en ook voor werk aan de muur. Zowel wanneer er handmatig gestukadoord wordt, als bij machinaal werk. Hoe langer de testers hun exoskelet gebruikten, hoe enthousiaster ze werden. Aan het eind van de testperiode gaf 93% aan daadwerkelijk ondersteuning te ervaren en 45% was einde werkdag minder vermoeid. Echt hoge percentages! In de toekomst wil 65% van de teststukadoors graag een exoskelet blijven gebruiken.”

Teststukadoors zijn enthousiast

Christjan Franken, die eerder al in Afbouwzaken geportretteerd was en met het exoskelet op tv kwam, liet samen met Giovanni Succu aan de aanwezige pers zien hoe makkelijk je het skelet aantrekt, hoe je houding er automatisch door wordt verbeterd en wanneer de spierverlichting in werking treedt. De journalisten vuurden direct allerlei vragen op de NOA-leden af: Is het niet bedoeld om méér te smeren? Vinden mensen het niet gek dat je zo’n ding draagt? En wil je er écht mee blijven werken? “Nee, je gaat er niet sneller of meer door werken, dat heeft TNO ook aangetoond, want die vraag is ons allemaal elke dag gesteld”, antwoordde Cristjan, die eigenlijk overal Cis wordt genoemd. “En noem mij maar Gio hoor, want zo heb ik zelfs mijn bedrijf genoemd”, meldde Giovanni prompt. “Een plafond afreien kan sneller, simpelweg omdat je door vermoeidheid niet telkens hoeft te pauzeren, maar voor lichaamsbehoud is het natuurlijk veel beter om een gezond werktempo aan te houden. Mijn broertje en drie medewerkers staan nu ook allemaal te trappelen om een exoskelet te krijgen; ik ga er sowieso nog 4 bij kopen!”

Een gereedschap dat je werk verlicht

Slechts 1 teststukadoor had in de eerste week van het onderzoek aangegeven dat ze het op de bouwplaats een gek ding vonden. Verder had niemand daar last van. Integendeel, bevestigen later ook de andere teststukadoors: iedereen vindt het interessant. Natuurlijk ziet het er een beetje robotachtig uit en natuurlijk zijn er lacherige of kritische opmerkingen gemaakt, maar dan is het heel leuk om even te laten zien waar en wanneer het exoskelet ondersteunt. “Als je de 40 gepasseerd bent, ga je er anders over denken”, meent Cis. “We hebben inderdaad een stoer beroep, maar er is niets mis mee om je koppie te gebruiken en te kiezen voor een gereedschap dat je werk lichter maakt. Want dat doet het echt. Toen ik mijn exoskelet kreeg aangemeten had ik last van mijn rug, maar enkele dagen later was dat over. Het dragen van het exoskelet zorgt automatisch voor een goede houding en maakt het ook niet aantrekkelijk om te overstrekken. Het ding zorgt voor lichaamsbehoud en genoeg energie om ’s avonds nog wat leuks te doen.”

Kosten-baten-tool

TNO werkt nu aan een online kosten-baten-tool, die ondernemers straks kunnen invullen om de potentie van een exoskelet te meten. “In die tool stoppen we allerlei werkzaamheden, maar wegen bijvoorbeeld ook uitval door klachten of ziekte mee”, legt Aijse de Vries tijdens de bijeenkomst uit. Knauf heeft bijna een deal rond met producent Skelex om voor een introductieprijs van € 2500,- een exoskelet aan te schaffen. Ook wordt al nagedacht over een lease- of huurconstructie. “Want onbekend maakt onbemind”, meent Frank van der Mooren van Knauf Machinetechniek, “dus willen we graag zoveel mogelijk vakmensen de mogelijkheid bieden om in te stappen en zelf te ervaren dat een exoskelet verlichtend werkt.”  

“In de bedrijfstak willen we ook bespreken hoe nieuwe instroom op de opleidingen bijvoorbeeld al kennis kunnen maken met het exoskelet”, legt John Kerstens uit. Gelukkig zien we de instroomcijfers op scholen toenemen. Laten we er met elkaar voor zorgen dat jonge talenten zuinig zijn op hun lijf en dat ze al vroegtijdig merken dat innovatie wordt ingezet om het werk nog aangenamer te maken!”

Download het onderzoeksrapport van TNO. Het eindrapport geeft inzicht in de werkzaamheden waarbij het exoskelet uitstekend ondersteunt. Ook de overzichten van de gebruikservaringen en de voor- en nadelen die de teststukadoors opgaven, zijn interessant.