EIB-onderzoek bouwtrends 2018-2023

Op 21 november 2018 presenteerde het EIB de nieuwste trends op de bouwarbeidsmarkt voor de jaren 2018-2023. De werkgelegenheid in de bouw is dit jaar met 4% gegroeid, ten opzichte van een groei van 2% gemiddeld voor de Nederlandse economie (CPB). De vacatures rijzen de pan uit en er is een enorm tekort aan arbeidskrachten. Een aantal technologische ontwikkelingen kunnen dat tekort misschien op een andere wijze terugdringen.

ZZP-aantal neemt nog steeds toe

Het Economisch Instituut voor de Bouw meldde dat de groei van het arbeidsvolume onder zelfstandigen opnieuw relatief sterker was dan de groei bij de werknemers. De flexibiliseringstrend zet daarmee nog steeds door, maar vlakt wel af in vergelijking met eerdere jaren.

Immense aantallen

De gunstige ontwikkeling van de werkgelegenheid vloeit voort uit een krachtige productiegroei, die voor het grootste deel met de inzet van extra arbeid is gerealiseerd. De groei is in ongeveer gelijke mate het gevolg van extra instroom en beperking van uitstroom. De instroombehoefte voor de totale bouw bedraagt ongeveer 94.000 arbeidskrachten in de periode 2019-2023. Eerder had EIB al uitgezocht dat er alleen in de afbouw al ruim 6.400 mensen nodig zijn. De totale instroombehoefte bestaat voor ongeveer 40% uit extra arbeidsvraag en 60% uit vervanging van natuurlijke uitstroom naar het pensioen of naar arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.

Zij-instroom

Het aanbod van arbeidskrachten zal in komende twee jaar voor het grootste deel nog bestaan uit zij-instroom vanuit andere sectoren, zoals ook in het afgelopen jaar het geval was. De afgelopen jaren is ongeveer 12% van de uitstroom uit de uitvoerende bouw in de periode 2011-2016 opnieuw in de bouw komen werken. Nog eens 22% is inmiddels gepensioneerd en 17% is als zelfstandige in de bouw aan het werk gegaan. De verwachting is dat het grootste deel van deze uitstroom die wilde terugkeren naar de bouw, dit de afgelopen jaren al heeft gedaan. Bovendien neemt de kans dat zij terugkeren af naarmate zij langer werkzaam zijn in andere sectoren.

Instroom via opleidingen

In de loop van de tijd wordt het aanbod vanuit de opleidingen naar verwachting steeds belangrijker. Het duurt alleen meerdere jaren voordat het effect voor de bouw duidelijk merkbaar is. In eerste instantie moet er eerst in (veelal) BBL-leerlingen worden geïnvesteerd alvorens zij daadwerkelijk het verschil gaan maken in de productiecapaciteit.

Trends

Vraagstelling tijdens het EIB-congres was, of we als bouw gezamenlijk de organisatie anders kunnen inrichten, waardoor het tekort aan vakkrachten enigszins kan worden teruggedrongen. Middels technologische innovatie zijn er nog steeds heel veel mensen nodig, maar doordat zij sneller kunnen werken bij gebruik van handige applicaties, zullen ze hun werk efficiënter kunnen uitvoeren en is er meer tijd voor de eigen werkzaamheden. Dé trends die komende tijd voor de bouw belangrijk zijn, werden samengevat als:

Prefabricage
Standaardisatie
Digitalisering
Robotisering (maar toepassing op de bouwplaats is nog nauwelijks mogelijk)

Bouw en afbouw hebben dezelfde uitdagingen

Dezelfde trends staan ook beschreven in onderzoek dat NOA onlangs voor bedrijven in de afbouw- en natuursteensector liet uitvoeren. Het volledige rapport van USP en een handige samenvatting bieden meer inzicht en mogelijkheden om deze trends op te pakken.